Diraasad Cilmiyeed iyo Aragti Mustaqbalka Somaliland
Halkan hoose waxaan kuugu soo gudbinayaa diraasad cilmiyeed oo qoto dheer ,
kuna saabsan mustaqbalka Somaliland iyo khataraha ku xeeran,
iyo sidoo kale muhiimadda ay leedahay in Maraykanka iyo dalalka dimuqraadiyadda ahi aqoonsadaan Somaliland maanta.
Diraasad Cilmiyeed iyo Aragti Mustaqbalka Somaliland
Khataraha ku Xeeran iyo Fursadaha Aqoonsiga Caalamiga ah:
*Hordhac:
Somaliland waa dal ka jira geeska Afrika oo leh taariikh dheer, dimuqraadiyad soo jireen ah, iyo nabadgelyo ku dayasho mudan oo ka jirta gudaha. Tan iyo markii ay ku dhawaaqday gooni-isu-taageeda sanadkii 1991, Somaliland waxa ay dhistay nidaam dawladnimo, doorashooyin xor ah, axsaab siyaasadeed, iyo bulsho si nabad ah isku maamula.
Si kastaba ha ahaatee, mustaqbalka Somaliland waxa ku xeeran khataro dibadeed iyo dano istiraatiiji ah oo ay leeyihiin dalal awood leh oo ku loolamaya geeska Afrika. Xaaladdaas waxa ay Somaliland gelisay khatar ay ku lumin karto madax-bannaanideeda haddii aan si degdeg ah loo helin taageero iyo aqoonsi caalami ah.
*Khataraha ku Xeeran Somaliland:
1- Somaliya:
Soomaaliya waxa ay weli ku doodaysaa in Somaliland tahay qayb ka mid ah dhulkeeda, iyadoo aan si dhab ah u tixgelin xaqa dadka reer Somaliland ee is-maamul iyo go’aan-qaadasho.
Xukuumadda Muqdisho waxay si joogto ah ugu adeegsanaysaa beesha caalamka fikrad ah "midnimada Soomaaliya”, taas oo khatar ku ah jiritaanka Somaliland.
2- China:
Dowladda Shiinaha waxay xidhiidh dhow la leedahay xukuumadda Soomaaliya, iyadoo ku ololeysa in Somaliland aan la aqoonsan.
Waxa jirta khatar ah in Shiinuhu uu ka faa’iidaysto marin-biyoodka Bab-el-Mandab iyo badda Cas, isagoo adeegsanaya kooxaha xuuthiyiinta iyo argagixisada caalamiga ah.
Haddii Somaliland la dayaco, waxa ay noqon kartaa goob ay Shiinuhu gacanta ku dhigo si istiraatiiji ah.
3- Turkey:
Turkigu waxa uu taageero buuxda siiya Soomaaliya, gaar ahaan dhinaca militari iyo dhaqaale.
Haddii Somaliland aan taageero caalami ah helin, Turkigu waxa uu noqon karaa mid si toos ah uga hor yimaada jiritaankeeda.
4- Egypt:
Dowladda Masar waxay leedahay dano istiraatiiji ah oo ka dhashay khilaafka ay Itoobiya ku leedahay biyo-xidheenka Nile (GERD).
Somaliland waxay ku taallaa goob muhiim ah oo istiraatiiji ah, taas oo Masar ku khasbeysa inay door ka ciyaarto, mararka qaarna si ka dhan ah danaha Somaliland ah.
5- Eritrea iyo Jabuuti:
Labadan dal waxay si dhow ula socdaan isbeddellada gobolka, iyadoo Jabuuti si gaar ah uga walaacsan tahay Berbera oo noqotay xarun istiraatiiji ah oo ay quudaraystaan quwadaha waaweyn.
Eritrea-na waxa ay xidhiidh adag la leedahay Itoobiya iyo shabakadaha militari ee gobolka.
6- Russia:
Wefti ka socda Russia ayaa dhawaan yimid Somaliland, iyagoo muujiyay xiisaha ay u qabaan Berbera iyo marin-biyoodka istiraatiijiga ah.
Russia waxa ay doonaysaa inay ku xoogaysato gobolka, taas oo Somaliland u horseedi karta khatar dhinaca amniga iyo madax-bannaanida ah haddii aan la helin taageero reer galbeed.
*Fursadaha Somaliland:
Somaliland waa dal nabad ah oo leh nidaam dimuqraadiyadeed ka hirgalay gobolka geeska Afrika,
halka dalalka kale ee jaarka ahi ku jiraan colaado, afgembi, iyo xasilooni darro iyo ururo Argagixiso al sida alshabaab oo kale iyo isis.
Somaliland waxa ay qabatay doorashooyin xor ah iyo axsaab siyaasadeed oo si hufan u shaqeeya.
Xuduudaha badda iyo dhulku waxay ku yaalliin goob istiraatiiji ah oo muhiim u ah ganacsiga caalamka iyo amniga marin-biyoodka Bab-el-Mandab.
Somaliland waxa ay noqon kartaa xulafada ugu weyn ee Maraykanka iyo dalalka dimuqraadiyadda ku sugan gobolka haddii si rasmi ah loo aqoonsado.
Sababta Maraykanka (USA) Ugu Habboon Inuu Aqoonsado Somaliland
1- Istiraatiiji: Somaliland waxa ay ku taallaa meel muhiim ah oo ay ku xeeran yihiin Shiinaha, Turkiga, iyo Russia oo doonaya inay gacanta ku dhigaan gobolka.
2- Amniga Caalamiga ah: Somaliland waxa ay noqon kartaa xulafada ugu muhiimsan ee dagaalka ka dhanka ah argagixisada iyo xagjirnimada gobolka.
3- Dimuqraadiyadda: Somaliland waa tusaale dimuqraadiyadeed oo guul ka gaadhay gobolka, taas oo ku habboon siyaasadda Maraykanka ee dhiirrigelinta xorriyadda iyo xuquuqda aadanaha.
4- Xiriirka Ganacsi: Aqoonsiga Somaliland wuxuu u suurtagelinayaa Maraykanka inuu si rasmi ah ugu ganacsado, u maalgeliyo, uguna isticmaalo dekedda Berbera iyo dhulka istiraatiijiga ah ee dalka.
5- Ka Hortagga Khataraha: Aqoonsiga Somaliland wuxuu ka hor istaagi doonaa Shiinaha iyo Russia inay gacanta ku dhigaan badda Cas iyo marin-biyoodka istiraatiijiga ah.
SIYAASAD XUMADIO XISBIGA DIMUQRAADIGA EE US:
Xisbiga Dimuqraadiga ee Maraykanka (Obama & Hillary Clinton) iyo sida ay ugu guul darreysteen siyaasaddii Soomaaliya oo noqotay dawlad fashilantay, si ay u muuqato daraasad qoto dheer oo siyaasadeed.
Fashilka Siyaasadda Maraykanka ee Soomaaliya (Xisbiga Dimuqraadiga)
Intii uu xilka hayay Madaxweyne Barack Obama iyo wasiirkiisii arrimaha dibadda Hillary Clinton, siyaasadda Maraykanka ee ku aaddan Soomaaliya waxay ku dhisanayd in si xoog ah loo taageero "midnimada Soomaaliya”. Waxa ay si dhaqaale iyo ciidan ah u taageereen dawladda Federaalka Soomaaliya (DFS), iyagoo ku tilmaamay in ay tahay dawlad sharci ah oo matasha shacabka Soomaaliyeed oo dhan.
Laakiin xaqiiqdu waxay noqotay mid ka duwan:
1- Soomaaliya waxay sii noqotay dawlad fashilantay oo aan gacanta ku hayn badankeeda dhulkeeda.
2- Al-Shabaab iyo kooxaha argagixisada ayaa sii xoogaystay, iyadoo taageerada caalamiga ah ee lagu shubay Muqdisho aan wax natiijo ah keenin.
3- Musuqmaasuq iyo dowlad daciif ah ayaa ka dhashay Muqdisho, taas oo noqotay xarun lagu kala boobo hantida caalamka.
4- Xisbiga Dimuqraadiga waxa uu si buuxda u iska indhatiray dimuqraadiyadda iyo nabadgelyada Somaliland, iyagoo doorbiday inay taageeraan nidaam fashil ah oo Muqdisho fadhiga.
Arrintani waxay ahayd khalad istiraatiiji ah oo weyn oo Maraykanka ka galay gobolka, waxaana natiijadii ka dhalatay ay ahayd in:
Soomaaliya weli tahay dawlad fashilantay oo ku tiirsan ciidamo shisheeye (AMISOM/ATMIS).
Somaliland, oo ah dal dimuqraadi ah oo nabad ah, aan weli helin aqoonsi inkasta oo ay caddeysay kartideeda iyo madaxbannaanideeda.
Fursad Cusub oo uu Maraykanku Leeyahay
Haddaba, maamulka cusub ee Maraykanka iyo madaxweyne Donald Trump waxa ku habboon in ay saxaan khaladkii taariikhiga ahaa ee Xisbiga Dimuqraadigu sameeyeen. Aqoonsiga Somaliland maanta waa:
In lagu ilaaliyo danaha Maraykanka ee gobolka.
In la xaqiijiyo nabadda iyo dimuqraadiyadda ay reer Somaliland dhiseen.
In laga hortago Shiinaha, Turkiga, iyo Russia oo isku dayaya inay gacanta ku dhigaan badda Cas iyo marin-biyoodka Bab-el-Mandab.
*Gunaanad iyo Talo:
Somaliland waa dal nabad ah oo dimuqraadiyad ku dhisan, laakiin ku xeeran khataro istiraatiiji ah oo ka imanaya quwadaha gobolka iyo kuwa caalamiga ah. Mustaqbalka geeska Afrika wuxuu ku xidhan yahay Somaliland, sidaas darteed waxa muhiim ah in maanta Maraykanka iyo madaxweyne Donald Trump ay qaataan go’aanka taariikhiga ah ee aqoonsiga Somaliland.
Aqoonsigu wuxuu siinayaa Somaliland awood ay ku difaacdo madax-bannaanideeda, wuxuu u suurtagelinayaa Maraykanka inuu yeesho xulafad istiraatiiji ah oo muhiim ah, wuxuuna geeska Afrika u horseedi doonaa xasillooni, horumar iyo iskaashi caalami ah.
Somaliland waa dal qiimo leh oo diyaar u ah inuu noqdo saaxiib iyo xulafad lagu kalsoonaan karo. Waxaa waqtigii la aqoonsan lahaa maanta.
Qalinkii :
Cali Biixi
hadhwanaagnews 
