Cashar: Somaliland iyo Kenya waxay ka faa'iidaysan karaan siyaasadaha
Mohamed Aden Hassan
04 September 2025 – Nairobi, Kenya
Hordhac
Dalalka Somaliland, Kenya iyo Singapore waxay ku kala duwan yihiin taariikh, nidaam siyaasadeed iyo xaalad dhaqaale, halka ay tahey in aan ogaano waa 60 sano ka hor 3 dal ba isku heeer ayeey ahayeen dhinaca dhaqan dhaqaale iyo nololeed wax sidaas ah isma dhaamin halka manta ay aad iyo aad isu dhaafeen oo dalba dal ka sareeyo oo mid ba mid hiigsanayo halka somaliland hiigsanayso kenya ; kenyana ay singapore hiigsanayso hase yeeshee waxaa jira casharro muhiim ah oo laga baran karo isdhexgalka dhaqaale, horumarinta waxbarashada, iyo qaab nololeedka bulshada. Maqaalkani waxa uu iftiiminayaa saddexdan dal iyada oo isbarbardhig lagu sameynayo afar dhinac oo waaweyn: dhaqaalaha, nolosha bulshada, waxbarashada iyo heerka nololeed.
---
1. Dhaqaalaha
Somaliland: Inkasta oo aan weli si rasmi ah loo aqoonsan, dhaqaalaha Somaliland waxa uu ku tiirsan yahay ganacsiga xoolaha, lacagaha dibadda laga soo diro (remittances), iyo dekedda Berbera oo ah halbawlaha dhaqaalaha. Caabuqyada siyaasadeed iyo aqoonsi la’aantu waxay caqabad ku yihiin maalgashiga shisheeye.
Kenya: Waa dhaqaale kobcaya oo ku salaysan adeegyada (bankiyada, ICT, iyo dalxiiska), warshadaha beeraha iyo ganacsiga gobolka. Nairobi waxa loo yaqaannaa xarun dhaqaale oo Bariga Afrika, iyadoo martigelisa shirkado caalami ah iyo xarumo maaliyadeed.
Singapore: Waa mid ka mid ah dhaqaalaha ugu horumarsan dunida. Waxay ku tiirsan tahay adeegyada maaliyadeed, dekedaha caalamiga ah, tignoolajiyada sare iyo wax soo saarka. Siyaasad ganacsi oo furan iyo maamul hufan ayaa ka dhigay xarun dhaqaale oo caalami ah.
Cashar: Somaliland iyo Kenya waxay ka baran karaan Singapore muhiimadda maamulka wanaagsan, sharci dejinta cad iyo dhiirrigelinta maalgashiga shisheeye.
---
2. Nolosha Bulshada
Somaliland: Bulshada waxa ka jira midnimo qoys iyo wadajirka dhaqanka, balse adeegyada caafimaad iyo kaabayaasha bulshadu waa kuwo xaddidan.
Kenya: Bulsho is dhexgal badan leh oo ka kooban qoomiyado kala duwan. Magaalooyinka waa weyn sida Nairobi iyo Mombasa waxay bixiyaan fursado nololeed, balse farqi weyn ayaa u dhexeeya nolosha dadka magaalooyinka iyo miyiga.
Singapore: Waxaa caan ku ah nidaam bulsho oo kala dambeyn leh, adeeg caafimaad iyo nadaafad heer caalami ah. Kala duwanaanshaha qoomiyadaha (Malay, Chinese, Indian) waxa uu noqday hodan dhaqan iyo is dhexgal nabdoon.
Cashar: Somaliland iyo Kenya waxay ka faa’iidaysan karaan siyaasadaha bulshada ee Singapore oo isku dheeli tiray kala duwanaanshaha iyo nabadda bulshada.
---
3. Waxbarashada
Somaliland: Waxbarashada sare ayaa kor u kacday tobannaan sano ee ugu dambeeyay iyadoo jaamacado badan la furay, laakiin tayada iyo helitaanka agab casri ah weli waa caqabad.
Kenya: Waxay leedahay nidaam waxbarasho heer qaran oo isku dhafan, jaamacado tayo sare leh iyo xarumo cilmi-baaris, gaar ahaan dhinaca ICT. Si kastaba, caqabadaha sida shaqo la’aanta dhalinyarada ayaa weli taagan.
Singapore: Nidaamka waxbarashada waxaa lagu tilmaamaa mid ka mid ah kuwa ugu wanaagsan dunida, diiradda saaraya STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) iyo xirfadaha hal-abuurka. Waxbarashadu waxay si toos ah u taageertaa suuqa shaqada.
Cashar: Somaliland iyo Kenya waxay ka baran karaan Singapore sida loo mideeyo waxbarashada iyo suuqa shaqada, iyadoo la dhisayo xirfado waafaqsan horumarka casriga ah.
---
4. Heerka Nololeed
Somaliland: Heer nololeedka dadku waxa uu ku tiirsan yahay dhaqaalaha qoysaska dibadda iyo xoolo dhaqatada. Helitaanka adeegyada aasaasiga ah waa mid aan isku mid ahayn.
Kenya: Heer nololeedka magaalooyinka waa mid sii wanaagsanaaday iyadoo la helayo adeegyo casri ah, hase yeeshee dadka ku nool miyiga iyo qeybo ka mid ah magaalada waxay wajahaan saboolnimo.
Singapore: Waxaa lagu tiriyaa dalalka leh heer nololeed sare, adeeg caafimaad oo bilaash ah, guryo la awoodi karo (public housing), iyo nidaam bulsho oo taageera muwaadiniinta.
Cashar: Somaliland iyo Kenya waxay ka baran karaan Singapore muhiimadda maalgashiga adeegyada bulshada sida guryaha, caafimaadka iyo shaqo abuurka si loo yareeyo farqiga dhaqaale ee bulshada dhexdeeda.
---
Gabagabo
Isbarbardhigga Somaliland, Kenya iyo Singapore waxa uu muujinayaa heerar kala duwan oo horumarineed, balse sidoo kale waxa uu bixiyaa casharro qiimo leh. Somaliland iyo Kenya waxay ka baran karaan Singapore hufnaanta maamulka, tayada waxbarashada iyo siyaasadaha bulshada ee yareeya sinnaan la’aanta. Halka Kenya ay leedahay fursado dhaqaale oo xooggan oo ay ku gaadhi karto heer caalami, Somaliland-na waxay ku tiirsan tahay iskaashi gobolka iyo aqoonsi caalami ah oo fure u noqon kara kobaca dhaqaale iyo heer nololeed wanaagsan.
Sidaa daradeed somaliland waxeey u baahan tahey in ay hormariso dhinac dhaqaale waxbarasho cafimaad iyo nolol ahaan si ay u noqoto ugu yaraan dal horumaray oo jaan gooya dhaqalaha iyo sumcadda bariga africa isla markaana kala wareega hogaanka dal waynaha kenya oo hadda ah hormuudka East africa dhinac yo badan.
Best regards.
Mohamed Aden Hassan
hadhwanaagnews 
