Qorshaha Siyaasadeed ee Somaliland u Baahan Tahay.
Waxaad heli doontaa qorshe si buuxda loo qaadan karo.
qorshe siyaasadeed oo faahfaahsan iyo qorshaha jiilka cusub, gaar ahaan sida Madaxweyne Cabdiraxmaan Cirro uu u abuuri karo siyaasad cusub oo si buuxda uga go’do hab-dhaqankii iyo aragtidii kuwii hore (Kulmiye iyo kooxihii ka farcamay).
Waxaan u kala qaybiyey 2 qaybood:
1- Qorshaha Siyaasadeed ee Somaliland u baahan tahay (Comprehensive Political Reform Plan).
2- Qorshaha Jiilka Cusub + Doorka Madaxweynaha Cabdiraxmaan Cirro.
Waxaad heli doontaa qorshe si buuxda loo qaadan karo.
1- QORSHAHA SIYAASADEED EE SOMALILAND U BAAHAN TAHAY.
(Comprehensive National Political Reform Plan 2025–2035).
A.
Isbedel Hay’adeed (Institutional Reform)
1- Madax
-bannaanida Hay’adaha Qaranka:
Somaliland waxay u baahan tahay in laga tirtiro nidaamka ah: "Qofka ayaa ka weyn hay’adda”.
Cirro wuxuu qaban karaa:
In hay’adaha muhiimka ah (Garsoorka, Maxkamadda Sare, Hanti-dhawrka, Komishannada)
laga bixiyo faragelinta xisbiga talada haya.
In madaxda sare lagu magacaabo dalacsiin xirfadeed oo aan ku imaan qabiil ama saxiibnimo siyaasadeed ama oday gacanta haya ama ganacsade keensaday ama kooxaysi.
Sida xukuumada iminka jirra oo kale.
In la dhiso xeerka ilaalinta madax
-bannaanida hay’adaha (Institutional Independence Act).
2- Dib-u-habayn lagu sameeyo maamulka dawliga ah:
In la dhiso nidaam shaqo oo cad: shaqo-qaadista, dallacsiinta, iyo ciqaabtu in ay noqdaan nidaam dawli ah, ma aha dano xisbiga.
In shaqooyinka qaranka lagu saleeyo aqoon, karti iyo waayo-aragnimo.
In la sameeyo Diiwaanka Qaranka ee Shaqaalaha si meesha looga saaro musuq maasuqa iyo shaqooyinka lagu qaato saaxiibnimo.
B.
Isbedel xisbiyada siyaasadda (Political Parties Reform).
1- In la joojiyo xisbyada noqday hantida shaqsiyaadka.
Dal kasta oo horumaray xisbiga ma noqon karo qof.
Somaliland maanta:
Waddani = Cirro iyo Gu: Xirsi.
Kulmiye = Maxamed Kaahin & kooxdiisii hore.
KAAH = Maxamuud Xaashi .
Qorshuhu waa in:
Xisbiyadu yeeshaan xeerar caddaynaya in musharixiinta sare la beddelo 4–5 sanoba mar.
In la joojiyo iska lahaanshaha siyaasiyiinta iska leh xisbiyada iyo jagooyinka: "Same 4 people, different positions.”
In xisbiyada la geliyo 50% dhalinyaro + 30% haween si loo jabiyo heeryada siyaasiyiinta duqoobay.
2- Dallada Siyaasadda Cusub (New Political Culture):
In la abuuro code of conduct siyaasiyiinta oo mamnuuc ka dhigaya:
Qabyaalad siyaasadeed,
Been iyo ku-kalsoonaanta dacaayad,
Isticmaalka kheyraadka qaranka si xisbiyo loo taageero.
C.
Isbedel Dhaqan
-Siyaasadeed (Political Culture Reform).
1- in Siyaasadda laga bedelo dagaalka shaqsiyaadka.
Hadda siyaasadda Somaliland waxay ku dhisan tahay:
"Hebel baa ii shaqeeya”
"Hebel ka soo horjeed”.
"Hebel baa Kulmiye hore ahaa”
Qorshuhu waa in:
Musharixiinta iyo madaxda lala xisaabtamo
In doodaha siyaasadeed lagu saleynayo barnaamij, ma aha qabiil ama qof .
2- Siyaasadda lagu saleeyo natiijo (Result-based Governance):
In madaxweyne kasta lagu qiimeeyo waxqabad la miisaami karo (KPIs).
In golaha wasiirada la geliyo nidaam "Performance Contract” ah
D. Isbedelka Dhaqaalaha iyo Adeegyada:
1- Dhaqaalaha oo laga saaro kooxaha ganacsatada xisbiga la shaqeeya .
2- In dalka loo abuuro qaab-dhismeed dhaqaale cusub (digital economy, green economy, youth employment).
3- In la joojiyo monopoly -ganacsiyeedka ay siyaasiyiintu leeyihiin.
2- QORSHAHA JIILKA CUSUB EE HOGGAANKA DALKA.
(Youth Leadership & New Political Generation Plan)
A.
In jiilka cusub loo sameeyo marin siyaasadeed oo rasmi ah.
Madaxweyne Cirro wuxuu qaban karaa:
1- Akadeemiyadda Siyaasadda Somaliland (Somaliland Leadership Academy).
In lagu tababaro jiilka cusub: maamulka, siyaasadda, dhaqaalaha, hogaaminta.
In laga soo saaro 5,000
–10,000 hogaamiye cusub oo ka yimaadda gobollada oo dhan.
2- Sanduuqa Dhalinyarada (Youth Political Fund).
In 1% miisaaniyadda qaranka loo qoondeeyo barnaamijyada dhalinyarada.
In la dhiirigeliyo tartanka siyaasadeed ee jiilka cusub
3- In xisbiyada lagu qasbo kouta rasmi ah:
50% dhalinyaro,
30% haween .
Tani waxay meesha ka saaraysaa kooxaha isku wareejinaya siyaasadda 25 sano.
3-
DOORKA MADAXWEYNE CABDIRAXMAAN CIRRO ,INUU ABUURO SIYAASAD CUSUB.
Madaxweynaha cusub wuxuu yeelan karaa door gaar ah oo taariikhi ah:
A.
Inuu soo afjaro siyaasaddii "Kulmiye iyo kooxihii ka soo farcamay”
Siyaasiyiinta maanta saaxada taagan intooda badan waa:
Xubnihii hore ee Kulmiye.
Kuwo ka farcamay Kulmiye ,
Kuwo dan siyaasadeed ku lahaa Kulmiye,
Ama kuwo ku soo baxay daldaloolo Kulmiye abuuray.
Qorshaha Cirro waa:
1-
Inuu dalka u furo waji cusub oo aan ku tiirsanayn kuwii hore.
In wasaaradaha muhiimka ah loo dhiibo dad cusub,
In la joojiyo soo celinta siyaasiyiintii hore ee la tijaabiyay,
In la sameeyo "Zero Old Guard Appointment Policy”
yacni: aysan dib ugu soo laabanin siyaasadda kuwii hore u fashilmay.
2-
Inuu abuuro jiil siyaasadeed oo uu isagu ka tagi doono.
Madaxweynihii fiican waa kii dalka kaga taga:
Jiil hogaamin kara,
Siyaasad cusub,
Aragtida oo cad,
Nidaam aan qof ku xidhneyn.
3-
Inuu noqon karo madaxweynihii burburin lahaa ku tiirsanaanta qabiilka .
In siyaasadda laga dhigo waddaniyad .
In la dhiso nidaam sharci oo ka weyn qof kasta,
In awoodda lagu wareejiyo hay’ado,
ma aha shaqsiyaad.
4- ARAGTIDA UGU DAMBAYSA: SIYAASAD CUSUB OO KA MADAX BANAAN KUWII HORE .
Somaliland waxay u baahan tahay siyaasad gebi ahaan ka go’an:
FIKIRKII KULMIYA.
Siyaasiyiintii 15-ka sano ee isku soo daba wareegaayay .
Hab-dhaqankii dagaalka siyaasadda
Qabyaaladda iyo kooxaha isku xiga
Qorshahan wuxuu ku saabsan yahay:
In dalka loo abuuro wajiyo cusub,
nidaam cusub,
iyo siyaasiyiin cusub .
In madaxweyne Cirro noqdo hal-doorka maanta ka bilaaba jiil cusub.
In dhaxalka laga tago uu ahaado: nidaam shaqeeya, hay’ado adag,
iyo jiil hogaamin kara mustaqbalka.
Qalinkii : Cali Biixi
AFEEF:
Hadhwanaagnews marnaba masuul kama aha Aragtida dadka kale. Qoraaga ayaa xumaanteeda, xushmadeeda iyo xilkeeda sida. waxa kaliya oo Hadhwanaagmedia dhiirigalinaysaa, isdhaafsiga aragtida, canaanta gacaliyo talo wadaagga!
Loading...
Loading...


0 





