Waxa la abuuri kari waayey hal abuur hogaamineed iyo jiheyn umadeed oo ku fadhida aragti iyo istaratijiyad siyaasadeed oo qarankani lagu hago waxa ay ka dhigan tahay hogaamiye maynaan helin leh haybad hogaamineed ( charismatic leader ).

Waxa inoo noqotay halbeeg iyo miqiyaas xukuumadii hore , madaxweynihii hore iwm oo iyaguba qarankani aan ku hayn hal abuurnimo hogaamineed iyo hab maamul oo ay leeyihiin ee daba taagnaa uun habkii Cigaal dalka u soo maamulay iyo waxii uu yabyabay.

Sidoo kale la iskuma dayin xataa qaab dhismeedka xukuumada in si dhab ah loo dejiyo oo uu qaranku yeesho hay'ado , wasaarado sharci leh oo la Isla yaqaano ( institution building) si aynu u helno nidaam shaqeynaya oo looga maarmo hebelo lagu mashquulo.

Waxaa loo shaqeynayaa sidii saxda ahayd si ku lid ah oo hadba madaxweynaha yimaada ayaa hoos yaaciisa iyo raaligalintiisa loo baratamaa , waxaana uu dawladnimadii iyo nidaamkii umadu lahayd uu ka dhigaa hadba sida doonistiisu tahay , sababta oo ah xeer iyo sharci xakeemaya iyo xayndaab maamul oo haykal adag oo sharci ku taagani ma jiro haduu jirona lama raaco.

Dawladnimadii waxaa laga dhigtay wax dadka in koobani danahooga ku ilaashadaan oo umada isugu qaybisa marba sida ay ugu badinayso iyo jidka ugu dhow ee wax lagu heli karo waxaana ka dhashay waxaa aynu maanta arkeyno ee la yaabanahay.

Waxaa soddonkii sanadood ee qarankani jiray umada la isugu jiheeyey reero iyo beelo waxaana si qaldan loo jiheeyey dadkii oo halkii wacyigooda dawladnimada,  waxa ay uga baahan yihiin xukuumada,  waxa ay wax ku kala dooranayaan iyo halbeega ay dawlada wanaagsan iyo ta xun ku kala saari lahaayeen la dhisi lahaa maskaxdooda laga buuxiyey reer hebel iyo markii hebel.

Waxaa dawladnimadii u xuub siibatay wax u shaqeysa inta ladan ee dalka oo marba cidii ay danahooga ka dhex arkaan taageera , waxaana ku adeeg la'a 99% dadka jamhuuriyada Somaliland oo dan yar iyo dadka dabaqadaha dhexe u badan, waana cududa dalkani leeyahay, cashuur iyo cod bixiyeyaasha ugu badan oo aan hadana siyaasada qaranka saameyn ku lahayn.

Waxaa soddon sanadood la soo dhaafi laayahay halgankii umadani wada lahayd oo in koobani sheegato lagana dhigtay shaadh qofwaliba xidho , iyo cadaw siyaasadeed oo koonfur ah oo dadka loo sheego , marna la yidhaahdo wadahadalo ayaanu la fureynaa iyo wax baa isugu keen jira.

Waxa aan waxba ku soo kordhin wax ka dhaca mooyaane dantii guud iyo waxii maamulkii hore ka tagay oo qofwaliba waxa uu ka garaabi karaa marka uu eego baaahiyaha aasaasiga ah halka meesha uu ku nool yahay ka taagan tahay , sida dadka dalka ee sii badanaya aanay ula kordheyn goobihii caafimaadku sida cisbitaaladii & MCH yadii , biyihii , wax soosaarkii beeraha , xoolaha, badda , hal abuurkii dadka , tayo la'aanta waxbarashada iyo qorshe la'aanta xukuumadaha kala dambeeyey iwm ah.

Waxa kaliya oo dalkani qabsaday oo ay odayadii dhaqanku Alle ha karaameeyee umadani u abuureen waa amni ka unkamay heshiisyadii beelaha iyo shirarkii nabadeynta ee wax garadkii Guurtida ahaa sameeyeen oo ilaa maanta aynu kaga wanaagsan nahay dalal badan oo jaararkeena ah.

Waxa labaad waa dastuurka dalka jamhuuriyada Somaliland ee uu libintiisa leeyahay madaxwayne Maxamed Ibraahim Cigaal oo ah waxa ina kala haga isla markaana doorashooyinka iyo xuquuqaha muwaadiniinta ee maalin walba qaar lagu xadgudbayo ku xusan yihiin oo ah waxa halkaasi aynu ku soo gaadhnay .

Wax kale oo muhiim ah oo intani soo raacaa oo dawladnimada qiimo ugu fadhiyaa ma jiro , jid la dhiso iyo daar la dhisaa macno weyn oo ay leedahay ma jirto hadii aan dadkeenu dhisnayn dhinacwalba oo horeba waa u burbureen .

Maanta waxa mar kale horyaalla qofwaliba in fursadani qaaliga ah ee ururada siyaasada uu la yimaado hankiisa iyo hibadiisa hogaamineed si umadan loogu abuuro nolol wanaagsan,  deganaasho siyaasadeed,  horumar oo dalkani uga mid noqdo dalalka maanta aduunka ugu horeeya dhinacwalba.

Mohamed Abdi Jama

Mohamed Dhimbiil