Maxay Tahay Baastada Ay Isku Heystaan Talyaaniga Iyo Mareykanka?
Maqaal lagu sheegayo in
baastada nooca carbonara ay asalkeeda ka timid dalka Mareykanka ayaa caro ka
abuurtay dalka Talyaaniga, iyadoo gudaha Mareykankana ay dadku doonayeen inay
ogaadaan waxa ay tahay baastadan. Balse halkee ayay cunnadan dhab ahaantii ka
timid, maxayse dadku aad ugu daneynayaan?
"Haatan, wax kale
kama hadli karno," saaxiibtey, oo ah weriye arrimaha dibadda ka faalloota
kuna sugan Rome, ayaa sidaas igu tiri. Kama aysan hadleynin siyaasad, balse
waxay ka hadleysay baastada carbonara. Daqiiqado yar kaddib farriinteeda,
saaxiibkey oo qoraa ah kana soo jeeda New York ayaa ii sheegay in si dhaqsi ah
loogu soo diray Rome si uu u baaro mowduucan. Ayay tiri weriyaha BBC Anna
Bressanin oo warbixintan diyaarisay.
Taariikhdu markii ay
ahayd 23 March, isla waqtigii Talyaanigu uu cuntadan u gudbiyay Liiska Dhaxalka
aan la taaban karin ee Unesco, ayaa wargeyska Financial Times wuxuu daabacay
maqaal uu khabiirka cuntada ee reer Talyaani Alberto Grandi ku sheegay in
carbonara ay markii hore hindiseen dad Mareykanka u dhashay oo ku noolaa
Talyaaniga kaddib Dagaalkii Labaad ee Adduunka. Sheegashadan ayaa caro ka
abuurtay gudaha Talyaaniga. "Weerar aan macquul ahayn!", ayay dhaheen
bahda beeraha ee Coldiretti, halka ay baraha bulshada dalkaas ka abuurtay dood
weyn. Maxay tahay sababta uu qof walba arrintan u daneynayo? Yaase hindisay
carbonara-da dhabta ah?
"Waxay ahayd isku
darka caqliga dad Talyaaniga iyo Mareykanka u dhashay," ayay tiri Eleonora
Cozzella oo wax ka qorta arrimaha cuntada una dhalatay Talyaaniga. Waxay lix
sano ku qaadatay inay ka warranto Maalinta Qaranka ee Carbonara oo 6 April laga
xuso Talyaaniga, waxayna ka fursan weysay qoridda buug ay ugu magac dartay The
Perfect Carbonara kaasoo abaalmarin caalami ah ku guuleystay sanadkii 2020.
Cozzella ayaa wareysiyo
ka qaadday carruurta dadkii sanadihii 1940-meeyadii kaddib Dagaalkii Labaad ee
Adduunka, cunnada siin jiray askarta Mareykanka ee ku sugneyd deegaanka
Trastevere, oo u dhow Webiga Tiber ee Rome. Askarta ayaa dadka weydiisan jiray
"quraac baasto ka sameysan": ukun, hilib doofaar iyo baasto.
Xilligaasna, inkastoo dalkaasi uu cagihiisa ku taagnaa, dadka reer Talyaani
ayaa cunnooyinka milatariga loogu talogalay ka iibsan jiray suuqa madow waxaana
ka mid ahaa hilib doofaar oo ay Ameerikaanka ka iibsan jireen iyo ukun budo
laga dhigay oo ay askarta Britain ka iibsan jireen.
Markii ugu horreysay
qaabka loo sameeyo carbonara waxaa jaraa’iddada Mareykanka lagu daabacay
sanadkii 1952. Buugga Vittles and Vice oo ay qortay Patricia Bronté waxay ku
xustay qaabka ay baastadan u kariyaan maqaayadda Armando's – oo ay leeyihiin
Pietro Lencioni iyo Armando Lorenzini.
Lencioni oo ku dhashay
Mareykanka ayna dhaleen waaliddiin Talyaaniga u dhashay, wuxuu ku barbaaray
Tuscany oo Talyaaniga ah balse wuxuu Mareykanka u guuray kahor inta uusan
gaarin da’da 18. Baastadiisa carbonara waxay ka koobneyd ukun, hilib doofaar
iyo farmaajo.
Cidna ma aysan qeexin
meesha ay baastada ka timid. Runtii, waxba igama gelin cidda hindistay.
"Cidna ma aysan
xusin qofka hindisay," ayuu yiri Alessandro Pipero, oo cunno-kariye ka ah
maqaayadda Pipero oo ku taalla Rome, kaasoo loo yaqaanno mid ka mid ah
boqorrada carbonara. "Runtii, waxba igama gelin cidda hindistay,"
ayuu intaa raaciyay.
Taas beddelkeed, Pipero
wuxuu daneeyaa arrimo kale, sida "in si xad dhaaf ah loo guduudiyo"
hilibka doofaarka, waa hannaan uu hilibka ku guduudinayo digsiga.
Baastadiisa carbonara
aad ayay jaalle u tahay maaddaama uu 60-kii garaam ee baasto u isticmaalo
keliya ukunta qeybta jaallaha ah. Wuxuu ku qasaa farmaajo, barbarooni iyo
dufanta kasoo baxday hilibka la shiilay.
Haddii aan weli
dooneyno inaan kala qeybinno asalka halka ay cuntadan ka timid, waa in la
ogaadaa in markii ugu horreysay qaabka ay Talyaanigu u sameystaan carbonara
lagu daabacay bishii August 1954 wargeyskii La Cucina Italiana. "Waana mid
la yaab leh," ayuu yiri Cozzella. "Waxaa ku jirta caleenta la
yiraahdo parsley iyo xitaa waxyaabo kale! Waa sida inay maqleen uun balse aysan
aqoon waxa ay ka qorayeen."
"Dooddan waa mid
yaab leh oo khatar ah," ayay tiri Michele Fino, oo bare culuumta sharciga
ka dhigta Jaamacadda Gastronomic Sciences of Pollenzo, taasoo arrintan u aragta
"war qadiimi ah". Grandi ayaa markii ugu horreysay asalka carbonara
ku xusay buuggii uu soo saaray 2018 ee loogu magac daray Denominazione di
origine inventata, waxaana taageeray buuggiisan qoraa Luca Cesari oo isna ku
xusay buuggiisii cunto karinta ee 2021 ee The Discovery of Pasta: Sida uu qabo
Fino, dooddan waa mid halis ah maaddaama ay caro qaran abuuri karto.” Ayuu
yiri.
Fino, oo jecel qaabka
saynis ahaan ee Carbonara ay u sameyso Dario Bressanini, sababo la xiriira
"ukunta oo sideeda biyo biyo u ah", ayaa aaminsan in dadka Talyaaniga
ay aad u donayaan inay ogaadaan asalka meesha ay ka timid cuntadan.
Marka, maxaynu aad ugu
dooneynaa inaan wax ka ogaanno arrintan? Dadka reer Talyaani, cuntadu waxay uga
dhigan tahay daryeel iyo jaceyl. Cozzella, oo taageersan qaabka ay Carbonara u
sameuso Arcangelo Dandini, ayaa sheegtay in mar walba oo qof aad jeceshahay uu
kusoo waco xilliyada duhurkii, ay su’aasha ugu horreysa ku saabsan tahay cunto:
"Wax ma cuntay?" Isla markaana qoysaska Talyaaniga ay mar walba ku
murmaan miiska cuntada. Waxyaabaha ugu badan ee lagu muro: Biyaha ma waxaad
cusbo ku dartaa kahor mise kadib markay karkaraan? Mayonnaise maku dari kartaa
saladhka? Xoogaa sokor ah maku dari kartaa tomaatada haddii ay aad dhanaan u
tahay? Iyo dabcan, yaa dhadhamin doono baastada? Cidna ma dooneyso inay sidaa
sameyso; ma doonayaan inay mas’uuliyad qaataan. Sida qaalibka ahna, cuntadu
waxay ku soo dhammaataa mamma (hooyada), dadka reer Talyaani, gaar ahaan ragga,
waxay aaminsan yihiin in mamma aan looga daba hadlin cuntada wax walba oo
dhaca.
Wax shaki ah kuma jiro
in asalka carbonara ay ka timid Talyaaniga.
"Wax shaki ah kuma
jiro in asalka carbonara ay ka timid Talyaaniga," Cozzella ayaa sidaasi
tiri. Waa inaynaan isku khaldain taariikhda iyo asalka. Carbonara waqtiba waqti
way is beddeleysay, sida aan annaguba isu beddelno. Inkastoo laga yaabo in
cuntadan ay ka timid xiriirka Talyaaniga iyo Mareykanka, Cozzella waxay
sheegtay in lagu qasbi doono inay dhahdo in carbonara ay kasoo jeeddo
Mareykanka.
BBC