Xaguu Ka Yimid Dhagaxa Qaaliga Ee Soomaaliya Laga Helay?
Dhagaxaan
qaaliga ah ayaa waxaa laga helay deegaanka Ceel-Cali ee gobolka Hiiraan.
Dhowaan ayay Jaamacad
Canada ku taalla soo saartay natiijada baaritaan ay ku sameeysay dhagaxaan.
Haddaba halkee ayuu markii hore ka yimid dhagaxa ay ku jirto macdanta?
Barafasoor
Cabdulqaadir Abiikar Xuseen oo arrimaha dhagaxaanta qiimaha leh wax ka qora,
baaritaankii ugu horreeyayna ka sameeyay ayaa BBC-da u sharraxay.
"Dhagaxaan horta dhagax
dhuleed ma aha iyo mid ka yimid adduunyadan aan ku nool nahay, waa dhagax ka
yimid hawada sare, gaar ahaan meel dayaxa ka sarreysa sida meerayaasha Maaris
iyo Jubitar. Sidaas darteed, mararka qaar dhulka ayaa soo jiita oo dhulka ayay
ku dhacaan dhagxaantan qaasatan kuwa
Nikel-ka ka sameysan, halka qaar kalana ay hawada ku dhammaadaan," ayuu
yiri Barafasoor
Cabdulqaadir Abiikar Xuseen oo arrimaha dhagaxaan wax ka qoray.
"Dhagaxan hadda
waxa uu ka mid yahay kuwa dhulka soo gaaray ee aadka u adag markii Muqdisho la
keenayna waxaan ahaa ninkii ku sameeyay baaritaankii ugu horreeyay kaas oo aan
ku ogaaday inuu yahay metorite. Waxaan baaray balliciisa, jooggiisa,
cufnaantiisa iyo miisaankiisa oo kun kiilo ahaa," ayuu yiri.
"Barafasoor
Cabdulqaadir ayaa markaasi ka dib sheegay in qeybo ka mid ah dhagaxa ay u
direen Jaamacadaha California iyo Alberto si ay baaritaan ugu sameeyaan. Ka dib
Jaamacadda Alberto ayaa baaritaan dheeraad ah sameysay waxayna ogaatay in
dhagaxa uu laba macdan ka kooban yahay."
Natiijadii ka soo
baxday baaritaanka Jaamacadda Al-beerta ee Canada.
Cilmi-baarayaasha
Jaamacadda ayaa waxay sheegeen in dhagaxaan ay horey u yaqaanneen isla
markaana horey looga sameeyay gabayo,
heeso iyo sugaan kale iydaoo qiyaastii
laga joogo waqtigaas muddo shan qarni ah . Sidoo kale dhagaxaan ayaa loo adeegsadaa sooofeynta/afeeynta
mindiyaha.
Magacyada rasmiga ah ee
macdanta cusub waa elaliite iyo elkinstantonite. Waxaa aqoonsaday saynisyahanno
ka tirsan jaamacadda Alberta oo eegay jajab 70 garaam ah oo ka yimid 15-tan ee
meteorite-ka, kaas oo lagu sheegay inuu yahay kii sagaalaad ee ugu weyn ee
gaadha meereheenna, qiyaastii 90% birta.
Magaca
"eliite" wuxuu bixinayaa xaqiiqda ah in ay dhab tahay in macdantan
laga soo saaray deegaanka Cel-Cali oo ka
tirsan gobolka Hiiraan ee bartamaha dalka Soomaaliya,
"elkinstantonite" waxaa loogu magac daray khabiirka Nasa Lindy
Elkins-Tanton.
"Lindy waxay
qabatay shaqo badan oo ku saabsan sida xuddunta meerayaasha u sameeyaan, sida
kuwan nikkel-ka birta ah u sameeyaan, iyo analoogga ugu dhow ee aan hayno waa
meteorites birta. Markaa waxay macno u leedahay in magaceeda loo bixiyo macdan
iyada oo la aqoonsanayo waxtarkeeda sayniska." "ayuu yiri Prof Chris
Herd oo qiimeeya ururinta saadaasha ee Jaamacadda Alberta.
BBC