Tacabka Muuse Biixi!

Dadalada ilaa hadda uu Muuse sameeyay ee "horumarinta” Somaliland, iyo "ilaalinta” sharciyada waddanku, natiijo muuqata ayaa ka soo baxday, waxaanan ku soo ururiyay lix dan qodob:

1 – In baarlamaanka Maraykan ay joojiyaan hanaankii la gu meel marin lahaa sharcigii is kaashiga Maraykan iyo Somaliland, ka dib markii looyarro u dhaqdhaqaaqa dimuquraadiyadda iyo xuquuqda aadamuhu ay si faahfaahsan u gu sharaxeen sida dugaagnimada ah ee bilayska iyo askarta dharcadda ah ee sirdoonku ay rasaasta nool u la dhaceen shacbigii mudaharadaayay; iyo in boqolaal dad ah jeelasha loo gu guray sabab la’aan iyo maxkamad la’aan. Looyarada ololahan wada ee Washington degen waxa uu baarlamanku u xaqiijiyay in aan sharcigaas la meel marinayn, iyo in luqadda uu ku qoranyahay xoog loo khafiifiyo. Taas tacabkeeda iyo mahaddeeda oo dhan waxa leh Muuse-barkhadle, Madaxweynaha sharciga ku adag.

2 – Mr. Michael Rubin, oo ah cilmi-baadhe galangal ka ku shaqaysta (lobbyist) oo fadhigiisu America yahay, Taliska Muuse na lacag ka ga qaata shaqooyin aanay muhiimaddoodu caddayn, ayaa isaga oo ay xataa jeebabku u buuxaan, hadana sida muuqata xamili waayay dhaqanka Muuse, waxaanu shalay baahiyay qormo la gu faafiyay mareegta Machadka daraasaadka ee American Enterprise. Qormadaas waxa uu cinwaan u ga dhigay, Somaliland waxa ay halis gelinaysaa maqaamkeedii akhlaaqeed - Somaliland Risks Its Moral High Ground. In kasta oo Michael uu ku dadaalay in uu aad u ga mastuurto ninka lacagta siiya, oo eedihiisa na uu dadka kale la wadaajiyay, hadana mid uu sinaba Muuse u ga leexan kari waayay ayaa jirtay. Muddo-kordhin laba sanno ah, iyo doorashadii madaxtooyada oo la dhaafiyo inta ay Gudiga Doorashooyinku codsadeen ayuu ku tilmaamay mid khasaare dhab ah Somaliland u keenaysa, oo aan sinaba loo micnayn karayn. Somaliland doorasho iyo dimuquraadiyayd ayay gadaysay, hadii taasi Meesha ka baxdo na, waxa Meesha ka muuqanaaya uun, ayuu yidhi, nin kale oo kelitaliye  ah (Another african strongman), taas oo dhab u dilaysa fursadaha Somaliland. Imika, Mr Michael waa in loo sheego in uu qaran dumis yahay, oo Waddani iyo Muqdisho ka dambayso.

3 – Dawladaha Reer-galbeed oo Maraykan iyo Midowga Yurub ba ku jiraan, ayaa shalay walaac ka muujiyay ku tumushada sharciga Somaliland ee Muuse uu wado, iyo muddo-kordhisashada aan sharciga iyo caqliga toona waafaqsanayn ee uu samaystay, iyo iyaka oo ku baaqay in loo soo noqdo mudadii ay asteeyeen Gudiga Qaran ee Doorashadu, dhakhso na loo abuuro heshiis doorashooyinka ku saabsan oo la is la ogolyahay. Laakiin sida ay ku jawaabeen taagerayaasha Muuse, Somaliland Reer-galbeedku ma xukumo, hadalkoodu na micno ma laha. Ninkii hadlayaa ha is ka hadlo weeye micnuhu.

4 – Qurbejoogga Reer-Somaliland oo ay mar walba saamayn ku leedahay waxa gudaha ka socda, oo si joogto ah isu abaabulaaya, wadamada ay ku dhaqanyihiin oo Maraykan u horeeyo na joogto u gu faahfaahinaaya ku tumushada shuruucda wadanka iyo dhaqamada kelitalisnimada ah ee dib u abuurmay. Taladii Suldaan Muuse iyo, tacabkii Maygaag dheh – halkan ‘Maygaag’ waxa ah Saleebaan-gaal.

5 – Ganacsatada iyo bangiyada wadanka ka jira ee gaarka loo leeyahay, oo joojiyay in ay sameeyaan maalgelin amaba ay bixiyaan daymo hor leh, iyaka oo dareemaaya hubaal la’aan mustaqbalka ah. June 2022 ayay u gu yaraan laba ka mid ah bangiyada iyo ganacsatada qaarkood ee Somaliland ii xaqiijiyeen in ay wax walba hakad geliyeen, xaalka na ay isha ku hayaan. Ganacsatada midkood, oo weliba ah kuwa xukuumadda ku dhowi waxa uu I gu yidhi, Somaliland waa ka dhaceen waxyaabihii xabadda ka horeeyay oo dhami.

6 – Waxa uu dhaawac weyni gaadhay midnimada iyo wadajirka dadweynaha Somaliland, kaas oo hore ba u jiray, imika na sii xumaaday. Ku tumasho sharci, xabsi aan loo aabo yeelin, eex iyo qaraabo kiil, sicir barar iyo kelitalisnimo badheedh ah ayaa dhalisay niyadjab aad u daran oo aan Somaliland tu la jaad ah hore loo gu arkin, xataa in la rumaystaa na ay adagtahay. Tusaale ahaan, wiil liinta iibiya oo loo xidhay keliya in uu joojiyay in uu beerta Muuse macmiil u ahaado, oo meel kale liintii ka iibsaday, Xildhibaan ka tirsan baarlamaanka oo aan xasaanaddii la ga qaadin, oo loo xidhay in uu hadlay, liisas la gu ururiyay dad ay tahay in la xidhxidho oo is ku wada hayb ah, dad dhulalkooda iyo guryahooda xoog lagaga qaaday, xabad na loo gu daray dhinaca Galbeed ee magaalada Hargeysa, dhalinyaro sirdoonka ka tirsan oo suuqyada dadka ku caydhsada, mararka qarkoodna xabadeeya cidda ay doonaan, iwm! Intaasi waa in aad u yar, oo aan boqolkii hal na ka ahayn foolxumooyinka Somaliland ka socda.

Intaas oo dhan oo jirta, oo wadaa xaqiiqo ah, Muuse iyo in yar oo raacsani waxa ay si xishood la’aan ah u gu doodaan, in wax waliba saxanyihiin, dhulka na nimco fadhido. Qof kasta oo sheega in ay wax qaldanyihiin, hadii aanu Muuse la reer ahayn waxa loo gu jawaabaa cuqdad iyo reer nacayb baa kaa hadlinaaya, hadii uu Muuse la reer yahay na, waxa la gu yidhaahdaa, cadow iyo shisheeye kalkaal baad tahay. Besba.

W/Q Maxamed Haaruun Biixi