waxa afka somaliga lagu dhahaa Baamiye, waxa afka english-ka lagu dhahaa (okra) waxaa af carabiga lagu dhahaa(بامية)

Mararka qaarkood waxaa loo yaqaan "lady’s finger,”,baamiyaha waxay ku timaadaa laba midab - casaan iyo cagaar. Labada noocba waxay dhadhamaan isku mid, kan guduudana wuxuu noqdaa cagaar marka la kariyo.

Baamiyuhu waa geed ubaxeed oo caan oo lana cuno. Wuxu ka soo jeeda qoyska mellow.

Waxaa lagu beeraa cimilo diiran iyo cilimada kulul,

Baamiyuhu waxay u badan tahay inuu ka yimid meel ku dhow Itoobiya, waxaana beeray Masaaridii hore qarnigii 12aad ee BC. Beeristiisu waxay ku fiday Waqooyiga Afrika iyo Bariga Dhexe oo dhan.

Baamiyaha waxa ku yar kalooriyooyinka laakiin waxa ka buuxa nafaqooyin. Faytamiin C ee ku jira bamiyaha wuxuu caawiyaa taageerada shaqada difaaca caafimaadka leh. Baamiyuhu waxa kale oo uu qani ku yahay fitamiin K, kaas oo ka caawiya jidhkaaga inuu xinjiroobo dhiigga.

Baahiyuhu wuxuu gaadhay Kariibiyaanka iyo Mareykanka 1700-meeyadii, malaha waxaa keenay addoomo ka yimid Galbeedka Afrika, waxaana loo soo bandhigay Galbeedka Yurub wax yar ka dib. Louisiana, Créoles waxay ka barteen addoommada isticmaalka bamiyaha (gumbo) si ay ugu darsadan maraqa oo hadda waa lagama maarmaan gudaha Créole Gumbo.

Maanta baamiyaha ayaa caan ka ah Afrika, Bariga Dhexe, Giriiga, Turkiga, Hindiya, Kariibiyaanka, Koonfurta Ameerika iyo Koonfurta Maraykanka.

Ku kaydi baamiyah qaboojiye Hadii aanad isticmaalayn maadaama heerkulka ka hooseeya 45 digrii uu dhaawici karo baamiyaha . Si fiican uma kaydsamo oo ma yaali karo dhawr casho talaagad la aan, markaa isticmaal 2 ama 3 maalmood gudahood ugu badnaan

Ha dhaqin ilaa aad diyaar u tahay inaad isticmaasho mooye, haddii kale waxay noqon doontaa u gaysan doonan dhaawac biyuhu kana dhigan mid xumaday.

Baamiyahu waa geed si fiican ugu baxa cimilada diiran. Waxaa la heli karaa sanadka oo dhan, iyadoo xilliyada ugu badan ee uu so go'aa ay tahay bilaha xagaaga.

Sida laga soo xigtay Waaxda Beeraha ee Maraykanka (USDA) Xogta Nafaqada Qaranka hal koob oo baamiye ceeriin ah, oo miisaankeedu yahay 100 garaam (g) ayaa ka kooban nafaqooyinka so socda

_____________________________________

33 calories

1.9 g of protein

0.2 g of fat

7.5 g of carbohydrates

3.2 g of fiber

1.5 g of sugar

31.3 milligrams (mg) of vitamin K

299 mg of potassium

7 mg of sodium

23 mg of vitamin C

0.2 mg of thiamin

57 mg of magnesium

82 mg of calcium

0.215 mg of vitamin B6

60 micrograms (mcg) of folate

36 mcg of vitamin A

Faa iidoyinka caafimad ee bamiyaha

----------------------------------------------------------------

1. Bamiyaha Waxa ku jira antioxidants badan oo faa'iido u leh caafimaadka.

Antioxidants waa iskudhisyo ku dhex jira cuntada oo ka ilaaliya waxyeelada molecules-ka jidhka.

Antioxidants-yada ugu waaweyn ee ku jira bamiyaha waa polyphenols, oo ay ku jiraan flavonoids iyo isoquercetin, iyo sidoo kale fiitamiinada A iyo C.

Cilmi-baaristu waxay muujinaysaa in cunista cunto ay ku badan tahay polyphenols ay hagaajin karto caafimaadka wadnaha iyada oo hoos u dhigaysa halista xinjirowga dhiigga iyo waxyeelada oksaydhka.

2). Bamiyuhu Waxa laga yaabaa inay hoos u dhigto khatarta cudurrada wadnaha iyo Heerarka kolestaroolka sare.

Hal daraasad oo 8-usbuuc ah ayaa si aan kala sooc lahayn u qaybisay jiirarka 3 kooxood waxaana lagu quudiyay cunto dufan badan leh oo ka kooban 1% ama 2% baamiye budo ah ama cunto dufan badan leh oo aan lahayn baamiye budo ah.

Jiirarki cunay cuntada bamiyuhu ku jiro baa waxay ka takhaluseen kolestarool badan saxarada waxayna lahaayeen wadarta guud ee kolestaroolka dhiiga marka loo eego kooxha kale.

Faa'iidada kale ee wadnaha ee suurtogalka ah ee bamiyaha waa waxa ku jira polyphenol. Mid ka mid ah daraasad 4-sano ah oo lagu sameeyay 1,100 qof ayaa muujisay in kuwa cunay cunto qani ku ah polyphenols ay leeyihiin calaamado barar hoose oo la xidhiidha cudurrada wadnaha.

3). Bamiyuhu Waxay daaweyaa cunaha iyo qufaca Biyaha bamiyaha waxay noqon karaan kuwo aad waxtar u leh marka ay timaado daaweynta cunaha iyo qufaca, Qof kastaa wuxuu dareemaa dhib aad u badan marka ay jiraan xanuun joogto ah iyo cuncun cunaha. Biyaha bamiyaha waxaa ku jira waxyaabo liddi ku ah bakteeriyada oo kaa caawinaysa yaraynta xanuunkan.

4). Waxay wanaajisaa habka difaaca jirka Habka difaaca jirka waxa uu jirka ka caawiyaa la dagaalanka cudurada kala duwan, sida hargabka. Biyaha bamiyaha waxaa ku jira xaddi badan oo Fitamiin C ah iyo antioxidants, kuwaas oo gacan ka geysta hagaajinta awoodda difaaca ee qofka.

5). Bamiyuhu wuxu Xoojiya Lafaha Faa'iidada caafimaad ee biyaha bamiyaha waxay caawisaa xoojinta lafaha, Folate-ka ku jira waxa ay faa'iido weyn u leedahay hooyada iyo ilmaha inta ay uurka leedahay. Waxay kordhisaa cufnaanta lafaha taasoo keenta lafo xoog badan oo caafimaad leh, ka hortagga lafo-beelka ama lafo jajabka.

6). Waxay daawaysaa dhiig yarida Biyaha bamiyuhu waxay ka caawiyaan jidhka inuu soo saaro unugyo cas oo badan, kuwaas oo ka caawiya daaweynta dhiig-yarida, Biyaha bamiyuhu waxay ka kooban yihiin fiitamiino iyo macdan badan sida Vitamin A, Vitamin C, magnesium, iwm, kuwaas oo gacan ka geysta soo saarista unugyada dhiigga cas ee jirka oo badan.

7). Bamiyuhu Waxay yaraynaysaa xanuunka Neefta, Biyaha bamiyuhu waxay leeyihiin faa'iidooyin awood leh waxayna kaa caawin karaan inay xakameeyaan weerarrada neefta(xiiqda) Weerarada xiiqdu waxay noqon karaan kuwo dilaa ah waxayna dhacaan wakhti kasta iyada oo aan wax digniin ah laga helin. Had iyo jeer way fiican tahay in laga hortago halkii laga daaweyn lahaa. Cabitaanka biyaha bamiyaha maalin kasta waxay ka caawin ka hortagga weerarada xiiqda.

. Waxa laga yaabaa in uu leeyahay sifooyinka Hortaga kansarka bamiyaha waxa ku jira nooc ka mid ah borotiinka loo yaqaan lectin, kaas oo laga yaabo inuu joojiyo koritaanka unugyada kansarka bini'aadamka.

9). Waxay kor u qaadaa dhimista miisaanka bamiyuhu waa il wanaagsan oo fiber ah, taas oo aan hagaajin doonin dheef-shiidkaaga oo keliya, laakiin sidoo kale waxay kaa ilaalin doontaa inaad dheregto wakhti dheer, taas oo yaraynaysa rabitaanka cuntadaada. Marka laga reebo