Taxanaha Jimcaha : Baarlamaan Khasaaray, Qaybta 1aad:
(The Failed Somaliland's House Of Representatives And Elders). 2005-2020.
????Guud mar kooban (Synopsis):
------------------------------
-----------------
Guud ahaan marka la sharaxaayo ,ama la macnaynaanyo baarlamaan (Gole Baarlamaan), waxa lagu macneeyaa Sidan:
"Waa tiir ka mida 3da tiir ee dowladnimada ,waa waaxda sharci
dajinta, bulshada mates ha, korjoogtayda waaxda fulinta - waa gole ka
kooban dad ay bulshadu soo dooratay oo metela , kuna meleta bulshada
shaqada dowladnimada ,curiya shuruucda dalka ee loogu adeegaayo bulshada
, lagagana ilaalinaayo dhamaan waxii dhaawac u keeni kara noloshooda ,
midnimadooda , wadajirkooda iyo dowladnimadoodaba".
(Parliament is the group of people who are elected to make a
country’s laws and discuss important national affairs or/ is a
legislative body of government).
Si kale hadaan u dhigo, waa GOLAHA, xakameeya /dabra /korjoogteeya
dhamaan howlaha ay qabaayso xukuumada, bulshadana ka ilaaliya dhamaan
dhaqan xumadeedkasta oo dhaawacaya bulshada, dowladnimada iwm.
????Shaqada : ( Functions):
------------------------------
--
GOLAHA baarlamaan ka shaqadiisa, hadaan soo koobo waa sidan :
✅Metelaad : Inay metelaan shacabka, gobol ahaan iyo qaran ahaanba (Representation of Electorate ) ,
✅Sharci dajin : inay curiyaan shuruucda dalka, xeerarka iyo ansixintooda, (Making National laws),
✅Inay la xisaabtamaan dowlada , korjoogtaynta waaxda fulinta ( Overseeing the activities of the Executive body ).
Marka lasoo duuduubo si guud mar ah, shaqadooduna waa intaas ,
laakiin wax badan ayaa ka farcamaaya oo u baahan faahfaahin aan xaga
danbe kusoo qaadan doono.
???? Astaamaha (characteristics of MPs)
-(Muxuu dadka kaga duwanahay caadiga ah?) -
______________________________
___________
???? Doorasho: xubnaha GOLAHA waa in lasoo doortay( elected by the people ),
Inuu matale yahay bulsho matala ( habab kale ayaa loo dooran karaa
aan ku dhisnayn metelaad shacab. kaas macnahan ma soo galaayo ), (A
representer is An individual who is elected to represent the interest
of his community /district/region and the country as whole ),
????Sharci dajiye (a parliament is a legislative body of government),
????Inuu wakhti leeyahay (Defined time frame and mandate)
????Waxa uu awood u leeyahay dabagalka iyo korjoogtayda xukuumada, (supreme Authority to control Executive operations ).
????Baahida & Amiyada: (needs & Importance ):
(maxaa loogu baahday gole baarlamaan?).
______________________________
___________
Sidaan kor ku xusay gole baarlamaan waa wax ka mida waaxaha dowlada
/dowladnimada , waa waaxda dajisa shuruucda dalka ama ansixisa. Waaxda
fulinta waxay u xilsaarantahay inay abuurto siyaasada guud ee lagaga
shaqaynaayo ama lagu waajahaayo jaangoynta , maamulka iyo maaraynta guud
ahaan arimaha bulshada (public service policy ). Marka la eego
dowladnimada casriga ah , waaxda fulinta ma fulinkarto siyaasad aan
sharci ku dhisnayn , ama aanu sharci soo xambaarin , oo aanu keenin
hay’adii shaqada ku lahayd si loo fuliyo .
Dhamaan xeerarka ka imaanaaya waaxda fulinta waxa xakamaynaaya
,diidaaya ama ogolaanayaa waa golaha baarlamaanka qaranka ,qaarna iyagaa
curinaaya , iyagaanay tahay inay xamakeeyaan, korjoogteeyaan , u
yeedhaan , su'aalaan iwm. Sidaas daraadeed waa gole lafdhabar u ah
dowladnimada , adeega bulshada iyo dowladwanaaga .
Guud ahaan markaa la sharaxaayo gole baarlamaan aduunka meel kasta
habkan ama habab u dhow ayaa loo sharaxaa ,loo macneeyaa , habkasta oo
loo sharaxo iyo dhan kasta oo layska taago , waxa ka soo baxaaya, waa
sifooyinkaas macno ahaan , sifaha guud ee uu leeyahay , shaqo ahaan iyo
ahmiyada uu u leeyahay dowladnimada ee loogu baahday,( marka laga reebo
inay yeelaan karaan sifooyin deegaameed /dhaqan /diineed /duruufo
nololeed oo bulshooyinku ku kala gadisanyihiin ).
Hadii laga waayo sifooyinkaas sare , ama habka uu u shaqaynayaa uu
ka duwanaado sharaxaada sare , looma aqoonsan karo wakiilo , ama dad
bulshada metela ,waxay qaadanayaan macno kale .
????Maxaa igu kalifay mowduucan inaan ka faaloodo (Statement of the Problem):
------------------------------
-------------------------
Golaha baarlamaanka Somaliland guud ahaan marka laysku daro wakiilo
iyo guurtiba, waxay fadhiyaan kuraasta mudo dheer , oo ka badan waqtigii
distooriga ahaa ee la siiyey ogolaanshaha inay bulshada matelaan .
waqtigaas dheer ee ay fadhiyen, waxa ii muuqatay inay ka gaabiyeen
dhamaan waxii laga rajaynaayey waxqtigii la dooranaayey , haday tahay
dhanka metelaada bulshada , haday tahay dhanka shuruucda dalka ee ay
ahayd inay jaangooyaan shuruuc ku dhisan maslaxada bulshada, haday tahay
habdhaqanka ay muujiyeen intay xilka joogeen . Sidaas daraadeed , waa
in la muujiyo waxa laga dhaxlay/dhaxlayo baarlamaanka Dhawaan la
dareerin doono iyo siday bulshadu ugu hungowday, loona fahmo guuldarada
iyo karti la'anta baarlamaanka jooga hada, si bulshadu wax uga barato,
kuwa soo socdana layskaga shaandheeyo.
????Ujeedada qormadayda ( My Objective ):
------------------------------
-------------
Ujeedada aan ka leeyahay qormadan , waxa weeye inaan wax ka
iftiimiyo , wakhtiyada kala duwan ee golayaasheenu soo mareen ,
duruufaha waqti walba jiray , gole walba waqtigaas uu taagnaa iyo waxa
bulshadu ka filaysay , (Democracy and pre-democracy period ), 2005
baarlamaankii la doortay , waqtigaa bulshadu waxay ka filaysay
baarlamaankaas ilaa maanta jooga , siday ugu fashilmeen, inaan iftiimiyo
dhanka shuruucda , dhanka habdhaqanka , musuqmaasuqa , iwm, iyo inaan
qolada cusub ee hada soo xaydxaydanaysa u sheego waxa kuwii horena ku
fashilmeen , iyagana laga rajaynaayo waqtigan .
Sidoo kale waxaan tilmaami doonaa masuuliyada guud ee saran
xukuumada , xisbiyada , madaxdhaqameedka ee ka saran inay bulshada
waqtigan horkeenaan dad masuula oo garan kara xilkan , metelina kara
bulshadooda duruufaysan , xogogaalna u ah dalka iyo duruufta taala , ee
sababteeda ay tahay maamulxumida , musuqa , hunguriga xadhiga goostay,
xogogaal u ah . waayo qof aan xogogaal u ahayn dalka ,
xildhibaanimadisii macno samayn mayso , waxna masoo kordhin karo , waayo
meel u astaysan oo uu ka bilaababa garanmaayo .
Ugu danbayn hadafkaygu waxa weeyo in dhamaan shacabka reer
Somaliland qaybihiisa kala duwan(xukuumada, xisbiyada, madaxdhaqameedka,
ganacsatada iwm) inay bulshada hor keenaan dad bulshada mateli Kara,
bulshada iyo dowladnimadaba u qalma oo wax kusoo korin Kara.
????Tixraax :Hadaad u baahato tixraac waxan ka hadlaayo ku saabsan,
waxaad ka heli kartaa dhamaan codadka , hadalada xildhibaanada had iyo
jeer badhkood la wadaagaan bulshada iyo tvyada . waa wax dadka inta
badani fahmi karto . waqtiyada qaar arimaha bulshada ka qarsoon ayaa u
baahda tilmaan bulshada loo tilmaamayo halka uu ka helaayo xogta marka
laga hadlaaya, arimaha qaar waa waaqac horyaal bulshada oo aan u
baahnayn tixraac . videos ka iyo warbaahinta uun raadi maqal muuqaal
fashilkooda kuu muuqandoona . shaqada ay qabtaan , waxay isku laayaan ,
isku mucaaridaan , dib u raac ka dib fahan oo caqliaaga la kaasho .
Intaas waa hordhac.
???? LA soco qaybaha danbe jimcayaasha danbe hadii ALLAHA AWOODA LIHI OGOLAADO.
Abdirashid Hussein Yousuf(Gahaydhle),
Doha, Qatar.
AFEEF:
Hadhwanaagnews marnaba masuul kama aha Aragtida dadka kale. Qoraaga ayaa xumaanteeda, xushmadeeda iyo xilkeeda sida. waxa kaliya oo Hadhwanaagmedia dhiirigalinaysaa, isdhaafsiga aragtida, canaanta gacaliyo talo wadaagga!
Loading...
Loading...