Mawduuca Muranka Badan Dhaliyey; Raggu Caado Ma Heli Karaan Sidadumarka, Diiniyan Iyo Baayooloji Ahaan Ba?
Sadam Osman Kaabash
Marar badan waxaa dhacda in dheecaanada ninka ee jidhkiisu kale bataan,
taasina ay keento xanuun la soo dersa, ama isu beddesho xanuun.
Tusaale, xanuunka looyaqaano parkinson's disease; waa xanuun gariira oo
qofka la soo dersa marka ay dhintaan qayb kamid ah unugyada maskaxdiisu.
Dheecaanka looyaqaano Dopamine waxa uu yaraadaa marka unugyada maskaxda
qaar dhintaan. Waana sababta dheellitiran la'aanta dheecaanada jidhku
inta badan u keenaan xanuun laga bogsan karo ama mid daawo la'aana.
Haddaba xanuunka looyaqaano "Irritable Male Syndrome", waa xanuun la
soo dersa da'aada u dhaxaysa 40 jir ilaa 60 jirka, labka loo yaqaano
Cisgender; waa qofka ku dhasha labnimada ama isagoo leh xubnaha taranka
ee labka sidaasna ku qaangaadha. Jirradani waxay labka u keentaa
dheellitiran la'aanta dheecaanka "Cortisol" iyo dheecaanka
"Testosterone". Oo macnaheedu yahay waxaa bata xaddiga dheecaanka
Cortisol waxaana yaraada xaddiga dheecaanka Testosterone ee jidhka
labka. Xaaladaasna waxaa ka dhasha astaamahan; Cadho badan, kacsanaan
joogto ah, maaxdumid, cadaawad arxan darro ah, muran xad dhaafa, cabsi,
cabasho badan, murugo dheeriya iyo isku qanacsanaan la'aan oo idil
ahaantood la soo dersa labka. Ku darsoo labkan aan soo sheegay waa labka
jidhkiisa aan lagu samayn wax ka beddelis ama aan gadaal iska beddelin
sidii uu ku dhashay.
Haddaba, saynisyahanada casriga ah, gaar ahaan, khubarada Baayoolajigu
waxay aaminsanyihiin in xanuunkani si uun ugu eegyahay Meertada caadiga
ah ee dheddigu maraan bishii hal mar. Marka loo eego is-beddelka
nafsiyadeed. Dheddigu waxay maraan xilliga "Caadada" xaalad noloshooda
ka mid ah oo looyaqaano "Premenstrual syndrome (PMS)" oo ah xaalad
saamaysa dareenka dheddiga, caafimaadkooda jidheed iyo habkooda dhaqan
maalmaha ay ku jiraan caadada.
Ugu danabayn, khubarada baayoolojigu waxay isla qirsanyihiin in
astaamaha lagu garto xilliga ay dumarku ku jiraan "todobaadka Caadada"
iyo marka labka ay la soo deristo dheellitiran la'aan ku yimaada
dheecaanka Cortisol iyo Testosterone ay is shabbahaan. Daliilka ugu
fiican ee saynisyahanadu labadan xaaladood ku kale farqinayaana waa in
dheddigu leeyahay makaan, xuub ku dahaadhan, dhuun dheer oo
ugxan-sidayaala, kiishka ugxan sidayaasha. Taas liddigeedana aanay labku
lahayn.
Sadam Osman Kaabash
Biomedical Scientist.
AFEEF:
Hadhwanaagnews marnaba masuul kama aha Aragtida dadka kale. Qoraaga ayaa xumaanteeda, xushmadeeda iyo xilkeeda sida. waxa kaliya oo Hadhwanaagmedia dhiirigalinaysaa, isdhaafsiga aragtida, canaanta gacaliyo talo wadaagga!
Loading...
Loading...