ee maxaa kuwa qaadka keenay loola wareegay? Waa suaal meesha taala in aad is waydiiso.  Waxa la yidhi " Waayeel tag lama yidhaaho, ee wax uu ku tago baa la tusaa" Tafsiisha maah-maah-dan hoos baad ka fahmi doontaa. waxan-se ku idhi, Waxay ciiradda, casar iyo fiid, cadceed iyo galab, dhex ciyaarta-ba, beenta cayn-cayn, cishaddii kaste, ku cawaysa-ba, carab kale iyo cod khiyaaliya, ceelka keenta-ba, mar cabaado, qabiil ciirsato, haday ciidiyo caleentii dhirta, calaf moodoo, ma calaashato cunto dhamideed, engeg carabkii, oo waa taas ciil qabe, calan u lulee, hadda cidla timi, ay cawarantoo, jabtay cududidii, oy curyaantoo, ciiday rafatoo, carar daysaye, cago yaw noqon, wa-taas is cuntoo, cidhib-teed game, Aan akhristaw kuu gudo gallo, halka aan qalinka maanta u qaataye, ku soo dhawaw, haddii aanad meel iskaga baydh ahayn, haddii kale u kaalay xaqiiq-ddii waa tane. Arimiha qaadka la leeyahay waa la mamnuucay, waa been ee iyaka baa keena, oo loo fasaxay baabuurta maamul ku sheega " Xaafad-tooyadda" baana soo geliya run ahaantii, kuwii shicib-kana waa lala wareegay, ilayn awel-ba hanti boob qarsoon, oo ay magac u sameeyaan, bay markii hore-ba rabeene, Hoos ka akhriso sidda ay wax dhacayaan.

 Waa sheeko dhab ah ee dhegayso ama is diidsii. Shalay markay saacadu ahayd 3:30 galabnimo ( wakhtiga hargaysa), waxa qaad lagu qabtay, wiilka weyn ee uu dhalay askariga waalani " Raggii ma adigaa ka hadhay" Xaafadda la yidhaaho " Gol-Jano" Horaana laga sii daayey, qaad-kiina lagama qaadin, baabuur-kiina lagama reebin, kuwii shicib-kana waa la boobayaa ( Eesh-qiyaasak). Horaa loo yidhi " Waayeel hor-tiisa baa caano loogu biyeeyaa" oo la yidhaahaa waa taas runtii, oo wax kale laguuma hayo, ee badha-xaas caloosha ka buuxiya ama gaajo u dhinta. Waxan uga jeeddda hadaba, oo aan doonayaa wax-yaabaha dhac-dhacaaya, maalmihii ugu dambeeyey ama ilaa iyo intii la yidhi " Waxa la joojiyey qaadkii" arimo iska daba imanaaya, oo wareer ka dhex abuurey ummadda. U doodi-maayo qaadka, oo aniga baaba ka soo hor-jeedda, waayo dhibaatadda iyo dhaqaale xumaanta uu ku hayo dal-keena iyo dad-keena mid miisaan la saari karo maaha. Waxan-se u dan leeyahay. siyaasadda is burinaysa ee askarta bilaa masakx-dda ahi ay kula kacayso ummadda iyo khiyaamoo-yinka cidhib la'aanta ah, ee ay doonayso in ay kaga xoogsato shicibka. Aan kuu dhex gallo'e bal ila eega.

Run hadaad rabto maamulka "Xaafad-tooyadu" shadaafaha buu laalaabtay, dibna in uu u soo yab-yabto haw fadhiyina. Wuxu iibsan kari la'yahay baabuur uu ku adeegto, Dabeed naf la caaridkii, wuxu is yidhi askariggii " Raggii ma adigaa ka hadhay" Ka faa'iidayso baabuurta shicibka, oo ugu marmar-siiyood qaad bay keeneen bilaa sharci ah ( Ka wiil-kiisu keenay ma sharcibaa?) Ilayn waa maskaxddii aynu ogayne, ee ay waskh-dda iyo cuqdadu ka buux-daye, waxay fekrediisii bugtay ay siisay, si aad ula wareegto gaadiidka ummadda, ku raad gado qaad bay soo geliyeen, oo sidaas ku xalaa-layso hantidda ummadda, markii uu ka soo hoyday beerihii, baloodhaddii, jagooyinkii iyo guriyhii, ay isaga iyo qoys-kiisu ka dhaceen muwaadi-niinta dan yarta ah. Daraad Magaaladda Hargeisa Baabuurta wasiiradda biyaha, hawlaha guud, warfaafinta iyo mid-ka-mid ah kuwa " Arimaha gudaha, baa Hargaysa qaad lagu qabtay, oo lagu soo geliyey, waana la siidaayey dhamaan-tood, Burco Baabuurkii Xashiishka waad daawaynay-seen siddii qaadka u qaybi-naayey, hadaba aan soo koobo'e " Haddii daacad laga yahay qaad joojinta, Maxaa Darawaliin-taas loo xidhi-xidhi waayey? Baabuurta maamulka asakrta waday? Ama loo ganaaxi waayey? Shaqadda looga eryi waayey? Saw maaha micnuhu anaka baa hoos u soo gelinayna, ee idinku ma keeni kartaan? Waxaynu samaynaa waa xalaal, idina waa xaaraan, saw is yeel-yeel baabur doona ah xaalku kuma uu dambayn?

* N.B Waayeel Tag Lama Yidhaaho, Ee Wuxuu Ku Tago Baa La Tusaa"

Qore:- Abdi Shotaly.

[email protected]