Maah-maah baa ahayd " Waayeel hor-tiisa baa caano loogu biyeeyaaye" oo la yidhaahaa , wax kale lama hayo ee siddas ku cab waa kugu khasabe, waayo wax kale lama hayo, haduu qofku diidana isaga bay gaajo iyo haraad kala goosan doonaan, waayo wax cunto ah ama la cabaa-toona ma jiraan, lamana helaayo ee sidaad doonto ka yeel. Aan dib ugu soo noqdo cinwaanka sare oo idiin fasilo'e, Bahalka la yidhaaho "Daba-gaalaha waxa xaas-kiisa ah, oo aan la dhex marin saaxib-nimo awgeed, bahasha la yidhaaho " Abeesadda" Waana ay isku qadhaab-taan, waxa uu guri-goodu yahay, hog ka hoos qodon geedka la yidhaaho "jeerinka" Daba-gaaluhu wuxu u soo guraa bahalka la yidhaaho " Quulaha"ee ka baxa geed-kaas, waayo iyadu ma fuuli karto, oo kama soo guran karto, aadna way u jeceshay quulaah, laakiin isaga baa shaqa-daas u qaabilsan oo fuuli kara geedka, hadaba markuu soo guro "Quulaha" Wuxu u dhigaa gunta hoga, waana la is gonda og-yahay, oo hoosta waa ka saaxiib, guud-kana wax dadka la tusaa in ay col daahood go'ay yihiin, hadaba muwaadin, waxa la isla galaa hogaas wakhtigii la isla yaqaanay, kolka ay isheedu-ka jeesato, ee ay damacdo in ay cunto " Quulaha" uu Daba-gaaluhu gunta u sii dhigay, si ay uga jeesato isaga, oo aanay iska arkin, ay bilawdo cunista, buu madaxa kaga boodaa, hal-kaas baanay xisaabtu ku dhex martaa, intay iska dhigaan siddii wax is dilaaya, laakiin waa hab iyo qaab la isla yaqaano, oo sidaas baa u caadi ah ( waa farsamo lagu hesiis yahay). " Daba-gaale" baa la waraystay oo la yidhi " Maxaa adiga iyo xaas-kaaga abeeso isku kiin direy? Oo idinka oo aan dagaalamin hawshiina u dhamaysan waydeen?" Wuxu ku jawaabay Mr "Daba-Gaale"  Niman-yahw xilahay-ggii, baa illaahay sidaas ka dhigay, ee maxaan sameeyaa si kale wax u heli-maayo'e?

Waxan maanta sheekadan u soo qaatay hadaba, aan idiin sii balba-laadhiyo''e, kuna soo xidhay maqaalkan, dhawr tuduc ama bayd oo ka mid ahaa silisladdii la odhan jirey " Deelay" oo si wacan idiinku qeexaysa, qaabka ay u wadda shaqeeyaan " Muqdisho iyo Xaafadland" Taas oo ah " Daba-gaale abeeso, dushaas buu ka qabaa, dadka oo arkaya, ma daan-daansan karo, dusha waa u colaad, duunka waa ka heshiis, in uu duur la huluushana, dareen baa kala gaadhay, daka-nooyin horeetiyo, doogo soo kicinaaya, misna laysma danqaabo, hwasha way damba-saan,oo dambaa-bidho hoose, baa la dawda-bayaa". Aan xaqiiq-dda farta idinka saaro'e, u soo faadhi-maysta, siddii hal diyaar ah oo loo balysimay in la liso. oo ila akhriya qoraalkan. Muwaadin waxay tahay ujeedadu, " Daba-gaalahu" Waa ka mareexaan ee " Muqdisho " ka ah badhi-saabka, kuu u guro "Quulaha" ee abeesadda ahina waa raggii ma adigaa ka hadhay iyo Geen-yadda iska daba ordaysa" Sidda abeesa-daas iyo Daba-gaala-haas, baa hoos ta laga heshiis yahay, dad-kana la isu tusaa laba col ah, hoga-na wax baa la isku waydaar-sadaa, oo Somaliland baa loo heshiiyey, muquulka guud-na wax kale baa indhaha dadka la tusayaa, taas oo ah in ay col yihiin, hoosna waa la isu " Xiloodiyaa", markay is rabaan-ba frasama-dooddii baa la isugu tagaa. Dhalan-teed-kaas baa dhaayaha bani'aadmka ay u muujiyaan, misna waa kuwaas hoga hoos-tiisa ay xisaab-toodda ka sii wataan. Waxa-se ay diidan yihiin " in la isku qabto iyaka oo is fuushan, oo la yidhahaoya aisu kiin meheriyey? Waxa cayn-kaas ka dhigan " labadda hor jooge ee Muqdisho iyo Xaafadland", Macma-caanka iyo kuruska waa la wadda cunaa, af-kana boodhka baa la inoo soo marsanayaa, Oday " Daba-gaale ( wa afarmaajo'e), isaga baa reerka xuma, oo islaan-tiisa Abeeso iyo wiil-keedda ( Waa raggii ma adigaa ka hadhay iyo canu-giisa geenyo shaaximane), qarsoodi baa wax la isku waydaar-sadaa, ee ummad yahay sidaas ula socdda Daba-gaale farmaajo baa ku xukuma'e ee doorsho ma laha " Xaafad-tooyadu", oo sanka ba au daloola.

* N.B Aloore Xamar Baa Laga Daaraa Hargeysa!

Qore:- Abdi-shotaly.

[email protected]