Is-barbardhigga Ugaadhsigii Siyaad Barre ku hayey Madaxdii Isaaqa iyo kan uu Abiya ku hayo kuwa Tigreega.
Sannadkii
1981, ku dhawaaqistii ururkii xaq-u-dirirka ahaa ee SNM wuxuu Maxamed Siyaad
qaaday inuu si guud maamulkiisa uga sifeeyo madaxdii Isaaq ee lamaha kala duwan
ee dawlada xilalka ka haysay. Waxa ay xaaladu cirka isku shareertay markii ay
SNM fuliyey dhawr hawlgal oo ay ka mid ahaayeen jebintii jeelka Mandheera 1983,
la bixistii Cabdilaahi Askar ee miiska saraakiisha isla 1983 iyo dagaalkii
buuraha ee dhacay dabayaaqadii 1984. Heerka ay gaadhay basaanimadu, waxa dhacay
in la arkay afo basaastay odaygii qabay. Aqoonyahannadii waxa lagu shaabadeeyey
halku dhig uu kacaanku lahaa oo nuxurkiisu ahaa " Far soo dheeraatay oo lid ku
ah mabaadii’da Kacaanka”.
Wixii
ka dambeeyey saddexdaa hawlgal waxa ugaadhsi toos ah lagu bilaabay saraakiishii
Isaaq ee ka mid ahaa kacaankii Maxamed Siyaad. Dhammaan wixii haybta Isaaq ah
waxa laga tirtiray qaybaha kala duwan ee dawladda, ka soo bilow badhasaab,
taliyeyaal ciidan, askar ilaa Karaani. Waxa lagu eedeeyey waxaad qalbiga kala
jirtaan jabhada SNM, waa sida maanta Itoobiya ka socota ee Tigreegii lagu
ugaadhsanayo waxaad qalbiga kala jirtaan jabhada TPLF. Dhammaan intii caqli iyo aqoon lahayd markii
SNM awgeed shaqadii looga eryey, ee qaarkoodna xabsiyad lagu guray, intii soo
hadhay waxa ay baqo cararkii ku galeen xeryihii ay SNM ku lahayd Itoobiya.
Tabtaasi oo kale ayaa maanta haysta shicibkii Tigree, wixii ay soo gaadhaan
ciidamada Itoobiya dabka ayey saarayaan.
Ugaadhsiga uu Abiya ku hayo Qoomiyadda Tigree.
Markii uu dagaalkaasi toos u bilaabay, waxa iyana barbar socotay ugaadhsi lagu hayo saraakiisha iyo madaxda u dhalatay gobolka Tigree oo gebi ahaan intoodii badnayd laga dhigay wax shaqada laga eryey iyo kuwa la xidhxidhay. Ugaadhsigaasi wuxuu salka ku hayaa in xukuumada Abiya ay ka aamin baxday shaqo kasta oo uu u hayo qof u dhashay qoomiyada Tigreegu. Waxaanu ka cabsi qabaa inay la saftaan tolkood oo ay saraakiisha ciidanka madaxda u ahayd ee Tigreegu ay dagaal ka dhex bilaabaan ciidamada kala duwan ee Itoobiya. Ugaadhsiga Tigreega waxa ay ku soo koobi doonaa dhawr dhacdo oo wararka iyo faallooyinka lagu sheegay:
= Gebre-egziabher Mebratu Meles: waa nin u dhashay qoomiyada Tigreega. wuxuu ahaa madaxii ammaanka ee midowga Afrika u fadhiyey caasimada Adiis, waxa laga eryey shaqadii uu ku hayey midowga Afrika, ka dib markii ay dawladda Itoobiya dacwad ka gudbisay. taasi oo ahayd inuu qalbiga kala jiro jabhada TPLF ee reer tolkii ee dagaalka kula jirta taliska deg dega badan ee Abiya.
=
Ugu yaraan 200 oo sarkaal oo Tigree ah ayaa ay wasaaradda difaaca Itoobiya
shaqada ka fadhiisisay, sida uu sheegay wargaysa Foreign Policy. Sarkiisha ayaa
qaarkood la xidhay kuwa kalena shaqada ayaa laga joojiyey, waxaanay ilo dhinaca
milatariga ahi sheegayaan inay dawlada dhexe uga baqatay inay ciidamada dagaal
ka dhex bilaabaan si ay tolkood u caawiyaan.
=
In badan oo ka mid ah saraakiishii madaxda ka ahayd ciidamada Itoobiya ee ka
mid ah askarta Amison ayaa iyana sidoo kale la ugaadhsaday oo shaqooyinkii laga
fadhiisiyey.
=
Tiro aan la xaqiijin oo ka mid ah duuliyeyaashii diyaaradda Itoobiyan Airline
oo dhammaantood ahaa Tigree ayaa shaqada laga joojiyey, sida ay ku warantay
warbaahinta Tigreega ee Tigraionline.com, in kasta oo ay ku hadasho afka maamul
goboleedka Tigree. Caydhinta duuliyeyaashan ayaa looga cabsaday inay
diyaaradaha geliyaan dhismayaasha dawladda iyaga oo tolkood u aargudaya.
=
Safiiradii Itoobiya u fadhiyey caalamka intoodii Tigreega ahayd, ayaa lagu
amray inay xilalka ku wareejiyaan ku xigeennadooda, waxaanay dawladdu ka
baqatay inay dacwaddo caalami ah ka gudbiyaan dagaalka ay dawladda dhexe ee
Itoobiya kula jirto tolkood.
= Aqoonyahannadii Tigree ee ku sugnaa magaalooyinka kala duwan ee Itoobiya ayaa qaar badani ay ka firxadeen meelihii ay ku sugnaayeen sida jaamacaddaha iyo dugsiyada waxbarashadda, iyaga oo cararay bartilmaameedka ay ka dhigeen taliska Abiya oo Tigree ku shabadeeyey argagixiso mudan in dalka laga xorreeyo.
Cali Cabdi Coomay
Suxufi, qoraa ah.
Hargaysa, Soomaalilaan
AFEEF:
Hadhwanaagnews marnaba masuul kama aha Aragtida dadka kale. Qoraaga ayaa xumaanteeda, xushmadeeda iyo xilkeeda sida. waxa kaliya oo Hadhwanaagmedia dhiirigalinaysaa, isdhaafsiga aragtida, canaanta gacaliyo talo wadaagga!